ผู้เขียน หัวข้อ: เคยสังเกตไหม... นางเอกในเทพนิยาย ส่วนใหญ่ไม่มีแม่! (อ่าน 988 ครั้ง)

etatae333

เคยสังเกตไหม...นางเอกในเทพนิยาย ส่วนใหญ่ไม่มีแม่!
credit : ทีมงานนักเขียนเด็กดี

เทพนิยายกริมม์ ต้นฉบับหลักของภาพยนตร์ดิสนี่ย์

ตลอดช่วง 80 ปีที่ผ่านมา หนังของดิสนี่ย์ มักสร้างมาจากวรรณกรรมชื่อดัง และพล็อตเรื่องส่วนใหญ่แล้ว ตัวละคร
มักต้องประสบเคราะห์ร้าย สูญเสียครอบครัว ไม่มีแม่ ไม่มีพ่อ หรือมีแม่เลี้ยง นักวิจารณ์สรุปว่า... ตัวละครเอกของดิสนี่ย์ส่วนใหญ่แล้ว
จะต้องมีชีวิตวัยเด็กที่โหดร้าย ต้องฝ่าฟันอุปสรรค ต้องผ่านความเจ็บปวดจากหลายๆ อย่าง แต่ถ้าจะพูดกันตรงๆ แล้ว จะโทษดิสนี่ย์
อย่างเดียวก็ไม่ได้ เพราะต้นฉบับของเรื่องที่เลือกมานั้น ก็มีความดราม่าไม่เบาในตัว ใช่แล้ว... เรากำลังพูดถึง เทพนิยายกริมม์

หลังจากพิจารณาดูแล้ว พบว่าต้นฉบับหลักของภาพยนตร์ดิสนี่ย์ มักจะได้มาจากเทพนิยายกริมม์ ยกตัวอย่างง่ายๆ ก็เรื่องสโนไวท์
ซึ่งตามประวัติแล้ว ราชินีผู้เป็นมารดา เสียชีวิตเพราะคลอดบุตร ทำให้พระราชาต้องมีภรรยาใหม่ และนั่นก็คือแม่เลี้ยงใจร้าย เจ้าของ
ประโยคติดหู ‘กระจกวิเศษ บอกข้าเถิด ใครงามเลิศในปฐพี’ ทั้งนี้ทั้งนั้น เราสามารถวิเคราะห์ได้อีกแง่ นั่นคือสมัยยุคกลาง ผู้คนอายุ
ไม่ยืนยาวมากนัก โดยเฉพาะผู้หญิง มักเสียชีวิตจากการคลอดลูก เพราะการแพทย์ยังไม่เจริญเท่าที่ควร ดังนั้น จึงไม่แปลกที่แม่
ของตัวละครในเทพนิยายจะตายไปเสียก่อน มันคือความจริงที่เกิดขึ้นในยุคนั้น นอกจากสโนไวท์แล้ว ซินเดอเรลล่าเองก็ประสบ
ชะตากรรมเดียวกัน เมื่อแม่เสียชีวิต พ่อของสองสาวก็มีภรรยาใหม่ นี่ก็เป็นอีกหนึ่งวิถีชีวิตของคนยุคกลาง ที่เมื่อภรรยาเสียชีวิต
ผู้ชายมักจะมีภรรยาใหม่ทันที ไม่ค่อยอยู่เป็นพ่อม่ายกัน

ส่วนเรื่องของแม่เลี้ยงใจร้ายนั้น นักประวัติศาสตร์บอกว่ามีความเป็นไปได้สูงมาก
“เรื่องของแม่เลี้ยงลูกเลี้ยงเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นได้ทุกที่ ปัจจุบันก็ยังมีปัญหานี้ ยิ่งในช่วงศตวรรษที่ 19 ผู้หญิงต้องอดทนมาก
ทำงานตรากตรำเหน็ดเหนื่อย จึงไม่แปลกที่ผู้เป็นแม่มักจะเหน็ดเหนื่อยจากการทำงานหลายอย่าง จนเสียชีวิตไปเสียก่อน
แม่เลี้ยงเองมักจะมีอายุน้อย และยังสาวสวย จึงกระทบกระทั่งกับลูกเลี้ยงได้ง่าย”

นอกจากนี้ ผู้หญิงในอดีต แต่งงานตั้งแต่อายุยังน้อย จึงไม่มีสิทธิ์ไม่มีเสียงในครอบครัว อำนาจการตัดสินใจตกเป็นของฝ่ายชาย
พวกเธอต้องฝากชีวิตไว้กับสามี ซึ่งน้อยคนมากที่จะปกครองภรรยาอย่างยุติธรรม นอกจากต้องตกอยู่ภายใต้อำนาจของสามี ก็ยังต้อง
ตกอยู่ภายใต้อำนาจของแม่สามี (หรือก็คือแม่ผัว!) แต่งงานเข้าบ้าน ก็ต้องไปช่วยทำงานบ้าน พูดง่ายๆ ก็คือ กลายเป็นคนใช้จำเป็น
ดีๆ นี่เอง และนี่แหละ ทำให้ผู้หญิงในอดีต มีชีวิตที่ไม่แตกต่างจากซินเดอเรลล่า สาวน้อยก้นครัว

จากบทสรุปด้านบน จะเห็นได้ว่า... เทพนิยายนั้นเขียนขึ้นจากชีวิตจริงเป็นหลัก และในสมัยนั้น เป็นช่วงเวลาของ ‘ปิตาธิปไตย’ หรือ
‘ผู้ชายเป็นใหญ่’ เมื่อภรรยาเสียชีวิตไปก่อน พวกเขาก็ต้องมีภรรยาใหม่ ก็เลยเป็นที่มาของปัญหาในครอบครัว และยังเป็นที่มาของการ
ได้พบชีวิตใหม่ๆ ได้ผจญภัย ได้เผชิญอะไรที่ไม่เคยเจอด้วย บางทีเหตุผลที่นักเขียนและทางดิสนี่ย์เลือกเรื่องราวของหญิงสาวพวกนี้
มาเขียนหรือสร้างเป็นภาพยนตร์ อาจจะเป็นเพราะชีวิตของพวกเธอมีสีสัน มีความน่าสนใจ มีเรื่องราวที่ดึงดูดคนอ่านอยากรู้ต่อ
การที่คนคนหนึ่งต้องต่อสู้ ได้บทเรียนใหม่ๆ ได้ก้าวข้ามผ่านอุปสรรคต่างๆ และต้องเอาตัวรอดในชีวิตประจำวันให้ได้นั้น เป็นเรื่องราว
ที่น่าสนใจไม่น้อยทีเดียว

บทบาทของตัวละครผู้หญิงในเทพนิยายดิสนี่ย์

นักวิจารณ์ต่างประเทศส่วนใหญ่มักจะมองว่าภาพยนตร์ดิสนี่ย์ มีปัญหาเรื่องบทบาทของตัวละครเพศหญิง ตัวละครผู้หญิงในดิสนี่ย์ส่วนใหญ่
จะถูกใช้เพื่อเป็นประโยชน์ทางเพศ เช่น เป็นแม่ เป็นภรรยา เป็นผู้หญิงที่รอการช่วยเหลือจากผู้ชาย ถูกข่มขืน (อันนี้เกิดขึ้นในต้นฉบับ
ที่แท้จริง เช่น เจ้าหญิงนิทรา เมื่อเจ้าหญิงนิทรา ถูกเจ้าชายข่มขืนทั้งๆ ยังนอนหลับ (บางตำนานก็ว่า... เจ้าชายองค์นั้นคือพระบิดาของเธอเอง)
จนมีลูกถึงสองคน และเมื่อฟื้นขึ้นมา เธอยังถูกภรรยาใหม่ของเจ้าชายตามจองล้างจองผลาญ ด้วยความอิจฉาริษยา ต้องหนีเอาชีวิตรอดอีก
(ชีวิตช่างอาภัพจริงๆ)) ตัวละครหญิงในเทพนิยายส่วนใหญ่แล้ว ไม่มีโอกาสได้แสดงตัวตนที่แท้จริงของตัวเองออกมา ไม่มีความเป็นตัว
ของตัวเอง แต่ต้องพึ่งพาผู้ชายเป็นหลัก

และอีกประเด็นที่น่าสนใจมากๆ ก็คือ นักเขียนเทพนิยายส่วนใหญ่ เป็นผู้ชาย! ไม่ว่าจะเป็น ฮันส์ คริสเตียน แอนเดอร์สัน, พี่น้องกริมม์,
ชาร์ลส์ แปร์โรลต์ ฯลฯ ดังนั้นในเมื่อนักเขียนเป็นเพศชาย จึงไม่แปลกที่พวกเขาไม่ค่อยจะให้ความสำคัญกับผู้หญิงเท่าที่ควร ถึงกับมี
คำคมที่บอกไว้ว่า “ยิ่งอ่านเทพนิยายให้ละเอียดลึกซึ้ง จะรู้สึกว่ามันคือบันทึกความเป็นจริงในประวัติศาสตร์ ไม่ใช่ความงดงามอย่างที่เราใฝ่ฝัน”
กริมม์ได้นำชีวิตจริงของผู้คนในอดีต และสิ่งที่นางเอกทุกคนต้องเผชิญ มาตีแผ่ไว้ในเทพนิยายของเขา และส่งต่อมาจนถึงปัจจุบัน

และแอดมินขอพูดต่ออีกนิด... วอลท์ ดิสนี่ย์ เอง ก็เป็นผู้ชายเช่นกัน และยังเป็นผู้ชายที่มีบทบาทแบบ ‘ผู้ชายเป็นใหญ่’ ในครอบครัวเสียด้วย
เพราะฉะนั้น เขาจึงไม่ได้เอะใจหรือเอาใจใส่กับประเด็นนี้ ที่สำคัญ ในช่วงที่วอลท์ เริ่มสร้างการ์ตูนดิสนี่ย์ขึ้น เป็นช่วงที่อัตราการหย่าร้างในสหรัฐฯ
เพิ่มสูงมาก คุณพ่อคุณแม่เลี้ยงเดี่ยวเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ก็เลยกลายเป็นว่า การที่ตัวละครไม่มีพ่อ ไม่มีแม่ เป็นเรื่องปกติ

ทำไมต้องแม่เลี้ยงใจร้าย...

ปมหลักๆ ที่ปรากฎในเทพนิยาย มักจบลงที่ ผู้หญิงเป็นตัวร้าย! จะเห็นได้ว่า พวกแม่ที่ดีมักจะตายตั้งแต่ต้นเรื่อง และเทพนิยายก็จะเล่าเรื่อง
ความเจ็บปวดที่ลูกสาวของพวกเธอต้องเผชิญ บทวิเคราะห์จากหลากหลายสถาบันระบุว่า.. การที่แม่เสียชีวิต และต้องเผชิญกับแม่เลี้ยงใจร้าย
ก็เหมือนอารมณ์ที่แตกต่างสองชนิด ความสัมพันธ์อันซับซ้อน และตัวแทนของความรู้สึกอันตรงกันข้าม นั่นคือความรักและการปฏิเสธ

การที่เทพนิยายและดิสนี่ย์แยกความเป็นแม่ที่ดี (ตายแล้ว) กับแม่ที่เลว (แม่เลี้ยง) ออกจากกันอย่างชัดเจน ทำให้เราได้เห็นอารมณ์ของ
ตัวละครเอกที่ต้องเผชิญกับบุคคลทั้งสองแบบ มีเรื่องของการจัดการอารมณ์ที่ตรงกันข้ามให้ลงตัวและเด็ดขาด บางทีการสร้างความร้ายกาจ
ให้กับแม่เลี้ยง อาจเพื่อเป็นการหาทางลงให้กับนางเอก เพื่อกลบเกลื่อนความรู้สึกผิดให้กับเธอ เพราะแม่เลี้ยงร้าย ฉันเลยไม่ต้องรัก
และเราจะได้ไม่รู้สึกผิดจนเกินไปที่สาปแช่งการกระทำของคนเป็นแม่เลี้ยง

(จะเห็นได้ว่าเทพนิยายดิสนี่ย์ยุคหลังๆ เริ่มมีการเปลี่ยนแปลง คงเพราะแนวคิดที่เปลี่ยนไปในยุคหลังๆ ที่นิยมให้คนเรามองต่างมุม
ดิสนี่ย์จึงได้ลองสร้างภาพยนตร์ที่แสดงถึงมุมมองทางฝั่งแม่เลี้ยงให้มากขึ้น เพื่อเป็นการสร้างความสมดุลให้กับตัวละครทุกตัว
ไม่ให้มีใครเลวเกินไป หรือดีเกินไป เป็นอีกการตีความและเป็นนิยามใหม่ๆ ของเทพนิยายในยุคหลัง)

ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว ถ้านำเทพนิยายมาเปรียบเทียบกับปัจจุบัน และลองมาคิดให้รอบด้านอย่างที่ได้มีการตีความใหม่ เราจะเห็นว่า... ในอดีต
อำนาจของผู้หญิงจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อพวกเธอมีลูก ถ้าหากว่าไม่มี พวกเธอก็แทบไม่มีสิทธิ์ไม่มีเสียงอะไรในครอบครัวเลย

ถามว่าแปลกไหมที่แม่เลี้ยงสาวสวย (แต่ไม่มีลูก) จะอิจฉาลูกเลี้ยง สาวสวยที่เป็นทายาทโดยตรงของพระราชา และมีโอกาสได้รับมรดก
รวมไปถึงครองบัลลังก์ เมื่อมองจากในความเป็นจริงแล้ว การที่แม่เลี้ยงพยายามฆ่า และรังเกียจเดียดฉันท์ สโนไวท์จึงเป็นเรื่องปกติ
เช่นเดียวกับแม่เลี้ยงของซินเดอเรลล่า ที่ขาดความมั่นคงและคงกังวลว่าซินเดอเรลล่าจะลุกมาประกาศสิทธิของตัวเอง เพื่อแย่งชิง
ทุกอย่างไปจากเธอ

ถามว่าอ่านมาจนถึงบรรทัดนี้ ทั้งหมดบอกอะไรเราได้บ้าง คำตอบน่าจะจบลงที่ว่า
“เทพนิยายคือความเป็นจริงที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ เป็นบันทึก เป็นเรื่องราว และเป็นพัฒนาการของเพศหญิง เพศแห่งแม่
ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสังคมในทุกยุคทุกสมัย”

รวมรายชื่อตัวละครดิสนี่ย์ที่มีปัญหาครอบครัว (คร่าวๆ)

ไม่มีพ่อแม่
พิน็อคคิโอ เด็กน้อยหุ่นไม้ ที่ไม่มีแม่ เก็ปเป็ตโต้ ช่างชราเหมือนพ่อของเขา และนางฟ้าเปรียบเหมือนตัวแทนของแม่
ปีเตอร์แพน ไม่มีแม่ แต่ก็มีเวนดี้ ที่เหมือนเป็นแม่ของเขาและแม่ของเด็กๆ หลงทางในทีม
เงือกน้อย แอเรียล มีพี่สาวหกคนและพ่อ แต่ไม่มีแม่ ในเทพนิยายแม่ของเธอถูกโจรสลัดฆ่าตาย
โฉมงานกับอสูร บิวตี้ในเทพนิยายหรือเบลล์ในภาพยนตร์การ์ตูน ไม่มีแม่ มีแต่พ่อ และพี่สาวสองคน
อะลาดินกับตะเกียงวิเศษ จัสมินไม่มีแม่ ส่วนอะลาดินไม่มีทั้งพ่อและแม่
โพคาฮอนทัส ไม่มีแม่ มีแต่พ่อซึ่งเป็นหัวหน้าเผ่า ตามเนื้อเรื่องระบุว่าแม่ของเธอตายไปนานหลายปีแล้ว

แม่เลี้ยงใจร้าย
สโนไวท์กับคนแคระทั้งเจ็ด มีพระราชินีใจร้ายเป็นแม่เลี้ยง คอยอิจฉาความงามของเธอ
ซินเดอเรลล่า มีเลดี้ทรีเมน และพี่สาวสองคน แม่ของซินเดอเรลล่าตายไปก่อน และพ่อก็มาตายตามไป

แม่ตายแต่เด็ก
เมาคลีลูกหมาป่า พ่อและแม่ตัวจริงของเมาคลีตายไปก่อน แต่แม่อีกคนคือ รัคชา หมาป่าสาว ถูกแชร์คานฆ่าตาย
ทาร์ซาน เช่นเดียวกับเมาคลี พ่อและแม่ตัวจริงถูกฆ่าตายไปแล้ว แต่แม่อีกคนของเขา คือ คาร่า กอริลล่าใจดี ถูกมนุษย์ฆ่าตาย
โฟรเซ่น เอลซ่าและอันนา เป็นกำพร้า พ่อแม่ตายแต่เด็ก คริสตอฟพระเอกของเรื่องก็เป็นกำพร้า

ขอบคุณข้อมูลจาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Roles_of_mothers_in_Disney_media
http://www.hopesandfears.com/hopes/culture/film/216573-disney-single-parents-dead-mothers
http://www.eonline.com/news/578704/the-tragic-reason-why-disney-movies-rarely-have-mother-characters
https://disneytheory.com/2014/09/14/why-the-death-of-disneys-mother-doesnt-explain-the-absence-of-disney-mothers/
http://talesoffaerie.blogspot.com/2010/10/motherdaughter-relationships-in-fairy.html