มหากาพย์โอดีสซีย์ (Odyssey)
โอดีสซีย์ (อังกฤษ: Odyssey; กรีก: Ὀδύσσεια, Odusseia)
เป็นบทประพันธ์มหากาพย์กรีกโบราณหนึ่งในสองเรื่องของโฮเมอร์ คาดว่าประพันธ์ขึ้นในราว 800 ปีก่อนคริสตกาล
ที่แคว้นไอโอเนีย ดินแดนชายทะเลฝั่งตะวันตกของตุรกีซึ่งอยู่ในอาณัติของกรีก บทกวีเล่าเรื่องราวต่อจากอีเลียด
ว่าด้วยการเดินทางกลับบ้านที่อิธาคาของวีรบุรุษกรีกชื่อ โอดิซูส (หรือยูลิซีส ตามตำนานโรมัน)
หลังจากการล่มสลายของทรอยบทกวีชุดนี้เป็นรากฐานสำคัญต่องานวรรณกรรมตะวันตกยุคใหม่ เรียกได้ว่าเป็นอันดับสองรองจากอีเลียด มีการศึกษาและแปลออก
เป็นภาษาต่างๆ มากมายทั่วโลกเนื้อเรื่องย่อ
บรรดานักรบกรีกที่มีชีวิตเหลือรอดจากสงครามโทรจัน ต่างพากันเดินทางกลับบ้าน ยกเว้นโอดิสซีอุส (Odysseus, Ulysses)
ที่ถูกเทพเจ้าโพเซดอน (Poseidon) หน่วงเหนี่ยวไว้เพราะ บังอาจติเตียนเจ้าสมุทร โอดิสสิอุสต้องไปเฝ้าจอมเทพซีอุส
ที่เขาโอลิมปัส ขอให้ทรงช่วยให้เดินทางกลับบ้านที่อิตากา (Ithaca) ได้ขณะเดียวกันนั้น เทวีอเธนา (Athene, Athena) ได้เสด็จไปพบบุตรชายของโอดิสสิอุส คือ เทเลมาชัส (Telemachus)ที่อิตากา
นางบอกเทเลมาชัสเรื่องที่บิดายังไม่ตาย ขอให้เขาหาทางไปพบให้จงได้ เทเลมาชัสกับลูกเรือจึงตัดสินใจออกเดินทางทางเรือ
ไปถึงเมืองไพลอส (Pylos) เขาได้เข้าเฝ้ากษัตริย์เนสเตอร์ (Nestor) และทูลถามถึงบิดา เนสเตอร์แนะนำให้เทเลมาชัส
เดินทางไปลาซิเดมอน (Lacedaemon) เพื่อสอบถามจากกษัตริย์แห่งสปาร์ตาคือเมเนลอส (Menelaus) และพระนางเฮเลน (Helen)
ผู้เป็นต้นเหตุแห่งสงครามกรุงทรอย ซึ่งในที่สุดเทเลมาชัสก็ทราบว่า บิดาของตนตกอยู่ในเงื้อมมือของธิดาแห่งทะเล
ชื่อกาลิปโซ (Calypso) ที่เกาะโอจิเจีย (Ogygia) ในทะเลเมดิเตอร์รเนียน
ฝ่ายซีอุสได้ทรงทราบว่าโอดิสสิอุสถูกจับจึงส่งเฮอร์มีส (Hermese) ไปที่โอจิเจีย บังคับให้ธิดาทะเลปล่อยโอดิสสิอุส
นางไม่อาจขัดพระบัญชาจอมเทพ โอดิสสิอุสจึงรีบต่อเรือสำเร็จใน 4 วัน และแล่นออกจากเกาะไป ฝ่ายโพเซดอนที่ยัง
ไม่หายโกรธแค้นโอดิสสิอุสได้บันดาลให้เกิดลมพายุพัดเรือแตก สายน้ำพัดพาโอดิสสิอุสไปติดที่ชายฝั่งทะเลเฟเซียน (Phaeacians)
บังเอิญธิดาสาวของกษัตริย์อัลซิโนส (Alcinous) คือนางนอสิกา (Nausicaa) ตามพี่เลี้ยงมาซักผ้ามาพบเข้า โอดิสสิอุส
ที่ไม่มีเสื้อผ้าสวมใส่โผล่ขึ้นมาจากน้ำ โดยแอบอยู่ข้างหลังต้นไม้เตี้ยๆ ทั้งสองนางตกใจในชั้นแรก แต่แล้วก็กลับมีเมตตาช่วยเหลือ
นางให้โอดิสสิอุสดื่มน้ำ รับประทานอาหาร และสวมเสื้อผ้าก่อนที่จะพาไปเฝ้าพระบิดา และพระมารดาอะเรเต (Arete)
ทั้งสองพระองค์สัญญาที่จะส่ง โอดิสสิอุสกลับบ้านเมืองโดยที่ยังไม่รู้ว่าเขาเป็นใครได้มีการร้องเพลงในงานเลี้ยง บรรยายถึงสงครามโทรจัน และความทุกข์ยากในการเดินทางกลับกรีซ และอัลซิโนสสังเกตว่า
คนแปลกหน้าร้องไห้ ระหว่างที่ฟังเพลงร้องนั้น เพื่อให้หายสงสัย เมื่อเพลงจบลง กษัตริย์จึงทรงจัดให้มีการเล่มเกมส์
ที่ทำให้โอดิสสิอุสแสดงความแข็งแกร่ง ด้วยพละกำลังของเขา ทุกคนสามารถรับรู้ได้ทันที่ว่าโอดิสิอุสเป็นใคร
เมื่อไม่สามารถปิดบังตัวเองได้ โอดิสิอุสจึงเล่าเรื่องของเขาให้ทุกคนฟังว่า
เมื่อเดินทางออกจากกรุงทรอย (Ilium) นั้น เรือของเขาได้ลอยตามกระแสลมลมถึงเมืองอิสมารัส (Ismarus)
ซึ่งเป็นเมืองของซิโนเนส (Cinones) และต่อไปถึงเมืองกินบัว (Lotus-eater) ที่ทำให้คนของเขาที่มาด้วย
เกิดความเกียจคร้านเฉื่อยชา โอดิสสิอุสต้องพยายามแก้ไขจนสามารถเดินทางต่อไปถึงดินแดนของไซคลอป (Cyclops)
อสุรกายตาเดียวชื่อโพลิเฟมัส (Polyphemus ) จับคนของของโอดิสสิอุสกินทีละคน ส่วนโอดิสสิอุสนั้น เจ้ายักษ์เก็บไว้เป็นคนสุดท้าย โอดิสสิอุสจึงจัดการมอมเหล้าเจ้ายักษ์ เอาเสาทิ่มนัยน์ตาจนมันตาบอด
และหนีกลับไปลงเรือได้ แต่เจ้ายักษ์ตัวนี้ก็ไม่ธรรมดา มันเป็นลูกของเทพแห่งสมุทรคือโพเซดอน ดังนั้น มันจึงขอให้
บิดาหาวิธีการสะกัดไม่ให้โอดิสสิอุสเดินทางกลับไปถึงบ้านเมือง
ฝ่ายโอดิสสิอุสแล่นเรือไปถึงเอโอเลีย (Aeolia) ที่อยู่ของเอโอลัส (Aeolus) เทพเจ้าแห่งลม พระองค์ได้ให้ถุงลม
แก่โอดิสสิอุสเพื่อจะได้ไม่ติดขัดในการเดินทางอีก แต่บรรดาลูกเรือคิดว่าเป็นถุงสมบัติจึงเปิดถุงปล่อยให้ลมพัดออกไปหมด
ลมพัดพาเรือไปถึง
ดินแดนเลสติโกเนียน (Laestrigonians) มนุษย์ครึ่งคนครึ่งยักษ์ จับเอาลูกเรือไปกิน
ส่วนที่เหลือต้องพากันรีบแล่นเรือหนีมาถึง
เอเอีย (Aeaea) ดินแดนของนักร้องเซอร์ซี (Circe) ที่ได้สาปให้
ลูกเรือกลายเป็นหมู แต่ด้วยความช่วยเหลือของโมลี (Moly) ที่เฮอร์มิสให้มา สามารถบังคับให้เซอร์ซีถอนคำสาป
และทำให้ลูกเรือกลับเป็นคนตามเดิม และเซิร์ซกลับช่วยแนะนำโอดิสสิอุสว่า เขาจะเดินทางกลับบ้านเมืองไม่ได้
ถ้าไม่ไปพบ
นักพยากรณ์ตาบอดชาวทีบิสชื่อ เตเลสิแอส (Teiresias) 
โอดิสสิอุสต้องขุดหลุมลึกริมฝั่งทะเล และโยนลูกแกะลงไปเป็นเครื่องบูชายัญ
ปรากฎวิญญานจากนรก (Hades) หลายดวง หนึ่งในนั้นคือเตเลสิแอส ที่เตือนให้โอดิสสิอุสระวังอันตรายเมื่อเดินทางไปถึงดินแดนสุริยเทพ
โอดิสสิอุสแล่นเรือต่อไปถึง
เกาะไซเรน (Sirens) ผู้มีเสียงหวานดึงดูดให้ชายหลงเข้าไปสู่ความตายที่โขดหินมรณะ โอดิสสิอุสจึงเอาขี้ผึ้งอุดหูลูกเรือ และผูกตัวติดเสากระโดงเรือ ทำให้เขาสามารถเดินทางผ่านเกาะนั้นมาอย่างปลอดภัย
จนมาถึงช่องแคบในทะเลที่มีสัตว์ร้ายดูแลอยู่คือ
สกิลา (Scylla) กับชาริบดีส (Charybdis) มนุษย์หกหัว สกิลลาจับลูกเรือ 6 คนแต่เรือก็สามารถแล่นผ่าน
ช่องแคบไปได้ มาถึง
เกาะสุริยเทพ (Hyperion) ลูกเรือผู้หิวโหยได้แอบไปฆ่าวัวศักดิ์สิทธิ โดยไม่ฟัง
คำเตือนของโอดิสสิอุส สุริยเทพจึงจัดการให้เรือแตก ต้องผจญ กับ วังนํ้าวน คาริบดีส (Charybdis)
ซึ่งดูดทุกอย่าง ลูกเรือจมหายหมด แม้แต่ไม้ที่เขาเกาะพยุงตัว เหลือแต่โอดิสสิอุสที่ลอยตัว
ตามกระแสคลื่นมาเกยฝั่งเกาะโอจิเจีย(Oqyqia)
พบนางไม้อีกคนชื่อ คาลิปโซ่ (Calypso) บุตรีของเทพแอตลาส เผ่าไททัน นางอาศัย
อยู่ในเกาะแห่งความฝัน(Mythical Island) ซึ่งอยู่ที่เกาะโอจิเจีย(Oqyqia)ผู้หลงรักยูลิซิสจนจับเขามัด
ด้วยเล่ห์ เสน่หา อยู่กับนางถึง 7 ปี ระหว่างที่เขาอยู่กับนาง เขาได้รับพรทางเทพให้คงร่างเป็นหนุ่มอยู่เช่นนั้น
และหากเขารับปากตกลงจะอยู่กับเทพธิดานี้ตลอดไป โอดิสซิอุสก็จะได้รับชีวิตนิรันดร์ มีความสุข
อยู่ท่ามกลางธรรมชาติอันสวยงามอุดมสมบูรณ์ไปด้วยพรรณไม้นานาชนิด บนเกาะแห่งความฝัน
แต่โอดิสซอุสไม่ยอมตกลง
จนเทวดาใจอ่อน ลงมาช่วยเจรจา ให้นางปล่อยยูลิซิส ไปหาลูกเมียเสียที คาลิปโซ่จึงปล่อย ให้ยูลิซิส
ไปพบกับชาว เฟอีเซียส์ซึ่งต่อเรือเก่งที่สุดในโลก และด้วยเรือที่คนเผ่านี้ต่อ ให้แหละครับ
เขาก็สามารถกลับคืนไปพบกับ ความยุ่งเหยิง ในนครอิธาคาของเขาเองในที่สุด
ส่วนคาลิปโซ่ จมอยู่กับความเศร้าโศกเสียใจ และตายหลังจากที่โอดิสซิอุสออกจากเกาะไปไม่นาน
เมื่อมาถึงนครอิธาคาแล้วโอดิสสิอุสนำสมบัติที่ได้ทั้งหมดไปซ่อนไว้ในถ้ำ เทวีอธีนาปรากฎตัวเพื่อช่วยโอดิสสิอุสแก้แค้น
ผู้ดูแลทรัพย์สินที่ฉ้อโกง นางแปลงโอดิสสิอุสเป็นชายแก่เดินทางไปลาซิโดมอนเพื่อรอการกลับมาของเทเลมาชัส
ที่เดินทางไปเฝ้าเมเนลอสกับพระนางเฮเลนระหว่างนั้นโอดิสสิอุสก็ไปที่กระท่อมของคนรับใช้เก่าคือยูเมอุส (Eumaeus) ที่ได้เล่าให้โอดิสิอุสฟังว่า บรรดาผู้ดูแล
ทรัพย์สินได้ใช้จ่ายเงินทองอย่างฟุ่มเฟือย จนแทบจะไม่มีเหลือ โอดิสสิอุสโกรธมาก แต่เขาก็ยังรอจนกระทั่งเทเลมาชัส
เดินทางกลับมาถึง ทั้งสองพ่อลูกได้พบกัน และโอดิสสิอุสก็เล่าถึงแผนการณ์ที่เตรียมไว้ ต่อจากนั้นยูเมอุส และโอดิสสิอุส
จึงแปลงตัวเป็นคนขอทานตรงไปยังบ้านของโอดิสสิอุส ทั้งสองถูกพวกผู้ดูแลขับไล่ และด่าว่าอย่างรุนแรงแถมแอนติโนส
ผู้เย่อหยิ่ง ยังใช้เหวี่ยงม้านั่งมาโดนไหล่ของโอดิสสิอุสอีกด้วย
โอดิสสิอุสสั่งให้เทเลมาชัสเก็บอาวุธทั้งหมด นอกจากที่พรรคพวกของเขาจะใช้ และกักผู้หญิงรับใช้ไปอยู่ที่มุมหนึ่ง
เพเนโลปจำเค้าหน้าของโอดิสสิอุสได้ แต่โอดิสสิอุสไม่ยอมรับว่าเขาเป็นใคร คงมีแต่นางยูริแคล (Eurycleia)
อดีตนางกำนัลในวังที่จำนายเก่าได้ ขณะที่ล้างเท้า และเขาให้ขอทาน เพราะเห็นรอยแผลเป็นเหนือเข่าแต่เธอไม่บอกใคร [color]
ฝ่ายเพเนโลป วางแผนแสวงหาคนแข็งแรงพื่อมาช่วยเธอจากพวกคนดูแล เธอประกาศใช้คันธนู และขวาน12 ด้าม
ของยูริตัสมาใช้ในการแข่งขัน เธอบอกกับพวกผู้ดูแลว่าเธอยินดีแต่งงานกับคนที่สามารถยิงธนูทะลุขวานสิบสองด้ามได้
เทเลมาชัสจึงเข้าสนามประลอง แต่เขาทำไม่สำเร็จ ฝ่ายผู้ดูแลพยายามทีละคนแต่ก็ไม่สำเร็จแม้แต่จะง้างคันธนูเช่นกัน
ในที่สุดโอดิสสิอุสจึงขอเข้าร่วมการแข่งขัน พวกผู้ดูแลพากันพัวเราะเยาะ แต่ปรากฎว่าโอดิสสิอุสทำสำเร็จ เขาแปลงร่าง
กลับเป็นโอดิสสิอุสคนเดิม และยิงพวกผู้ดูแลเริ่มจากแอนติโนสตามด้วยผู้ดูแลคนอื่นๆ เกิดการสู้รบกันพักหนึ่ง
พวกผู้หญิงที่จงรักภักดีต่อผู้ดูแลถูกจับแขวนคอที่สนามหญ้า
ฝ่ายเพเนโลปที่คอยผลการประลองอยู่ในห้องได้ออกมาพบสามีของเธอ ภายหลังที่การต่อสู้สิ้นสุดลง
ทั้งสองได้มีความสุขอยู่ด้วยกันอีกครั้งหนึ่ง หลังที่ต้องจากกันเป็นเวลานาน
ข้อคิดจากนิยายเรื่องนี้ เห็นจะพุ่งประเด็นไปที่เพเนโลปผู้ซื่อสัตย์ต่อสามี ไม่หลงระเริงไปกับความหรูหราฟุ่มเฟือย
ที่พวกผู้ดูแลประเคนให้ ทำให้ได้รับความสุขในบั้นปลาย สำหรับเนื้อหาของเรื่องที่มีการบรรยายถึงวีรบุรุษที่มีไหวพริบ
และองอาจ มีโครงเรื่องโรแมนติก และเปลี่ยนฉากไปเรื่อยๆ ไม่ได้ซ้ำอยู่แต่ฉากสงครามเหมือนเรื่องอีเลียดทำให้
ผู้อ่านได้รับความเพลิดเพลิน และให้ความสนใจแก่ผู้อ่านมากกว่าเรื่องอีเลียด
หน้าแรก
ช่วยเหลือ
ปฏิทิน
เข้าสู่ระบบ
สมัครสมาชิก