ความเชื่อเรื่องหน้ากากของญี่ปุ่น

[etatae333]

Tweet

ความเชื่อเรื่องหน้ากากของญี่ปุ่น

หน้ากากญี่ปุ่นมีประวัติการใช้มาอย่างยาวนาน โดยมีจุดประสงค์ที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการใช้สำหรับ
พิธีกรรมทางศาสนา การเต้นรำสำหรับพิธีกรรมท้องถิ่น (ตามความเชื่อ) ในพิธีกรรมเพื่อการรักษาคนป่วย
หรือแม้กระทั่งในพิธีกรรมเผาศพ จึงทำให้เรารู้ว่า จริงๆแล้ว หน้ากากญี่ปุ่นนั้น มีหลากหลายแบบและ
หลายหน้าตามาก โดยหน้ากากญี่ปุ่นก็จะมีลักษณะ ประเภท ความหมาย และความเป็นมาที่แตกต่าง
กันออกไป หน้ากากบางส่วนนั้นมีพัฒนาการมาจากความเชื่อต่อมาเรื่อยๆ ตั้งแต่ความเชื่อสิ่งเหนือธรรมชาติ
ไปจนถึงเพื่อความบันเทิงสำหรับการแสดงบนเวทีที่เรียกว่า Noh


ละคร Noh



Noh เป็นละครเพลงญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม มีมานานแล้วตั้งแต่สมัยก่อนคริสตศักราชที่ 14 โดยได้รับอิทธิพล
การแสดงมาจากละครรำของจีน สำหรับหน้ากาก Noh แสดงถึงเพศอายุและการจัดอันดับทางสังคมของตัวละคร
การใช้หน้ากากเพื่อการแสดงออกทางสีหน้าที่แตกต่างกันตามมุมที่กำลังดูและในบางกรณีการเปลี่ยนแปลง
มุมเล็กน้อยจะมีใบหน้าที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง



หน้ากากของซามูไร



ซามูไรจะสวมหน้ากากเข้าสู่สงครามที่เรียกว่า “Mempo” หน้ากากเหล่านี้ได้รับการออกแบบมาเพื่อป้องกันใบหน้า
และสร้างความหวาดกลัวในหัวใจของศัตรู โดยช่างฝีมือพิเศษเพื่อให้เหมาะสมกับบุคลิกและความชอบ
ของซามูไรแต่ละคน



หน้ากากตัวตลกชาย/หญิง  (Hyottoko/Okame)



เจ้าหน้ากากตัวตลกชายนี้เป็นหน้ากากที่เป็นตำนาน และนิยมสวมใส่ตามงานเทศกาล นอกจากนี้ ยังมีนิทานพื้นบ้าน
ของเมืองโอชูชิ จังหวัด อิวาเทะ เล่าสืบทอดต่อกันมาว่า

“ มีเด็กน้อยหน้าตาประหลาด เสกเงินออกจากสะดือได้ เล่าว่า มีคนเข้าฝันมาบอกเค้าว่า หลังจากที่ตายแล้ว
ให้นำเอาหน้ากากที่หน้าตาเหมือนตัวเอง ไปแขวนไว้ที่เตาถ่าน บ้านที่อยู่จะเจริญรุ่งเรืองยิ่งขึ้น ”

โดยเด็กคนนี้มีชื่อว่า เฮียวโทคุสึ (Hyoutokusu) จึงเชื่อว่าเป็นเพี้ยนมาจากชื่อนี้นั่นเอง



ส่วนหน้ากากตัวตลกหญิง Okame มักจะใส่คู่กันกับ หน้ากากตัวตลกชาย Hyottoko จะพบเห็นบ่อยตามเทศกาล
ญี่ปุ่นต่างๆ สำหรับ Okame มักถูกมองว่าเป็นเทพธิดาที่โชคดี



หน้ากาก Ghost Spirit (Onryo-Kei)



ต่อมาก็คือหน้ากากที่มีชื่อเรียกว่า Ghost Spirit (Onryo-Kei) ซึ่งหากแปลตรงตัวหมายถึง “วิญญาณ” นั่นเอง
หน้ากากที่มีรูปร่างน่ากลัวนี้คือวิญญาณที่เต็มไปด้วยความโกรธแค้นซึ่งเชื่อว่ามาจากนรก นี่ถ้าใครเอามาใส่เดิน
ตอนกลางคืนมีหวังขนหัวลุก วิ่งห่างจุกตูดกันไปคนละทิศละทางกันเลยแน่ๆ

หน้ากาก Onryo-Kei อาจมีความหมายถึงสิ่งชั่วร้ายหรือเป็นตัวแทนของความชั่วร้ายที่เข้ามาสร้างความเดือดร้อน
ให้กับชาวบ้าน หรือสร้างความเสียหายให้กับพืชผลของชาวบ้านในสมัยก่อน ที่มีการทำเกษตรและบางพื้นที่
ก็ยังมีการทำการเกษตรมาจนถึงปัจจุบัน



Devil Mask



ประเภทต่อมานับได้ว่าเป็นประเภทที่มีอายุนับย้อนไปในอดีตยาวนานมากที่สุด มีชื่อว่า Devil Mask หน้ากาก
ประเภทนี้ถูกสร้างขึ้นโดยมีความหมายสองนัย คือ

1. เป็นความหมายในด้านลบที่แสดงถึงวิญญาณร้ายซึ่งคอยสร้างความเดือดร้อนและหายนะต่างๆ
ไม่ว่าจะเป็นน้ำท่วม พายุฝนหรือฟ้าผ่า

2. เป็นความหมายในด้านบวกนั่นคือจะปกป้องคุ้มครองให้พ้นจากวิญญาณชั่วร้ายไม่ให้เข้าใกล้นั่นเอง



หน้ากากปีศาจหญิง Hannya



หน้ากากนี้เป็นหน้ากากที่ใช้ในโรงละคร Noh และงานเต้นรำคะงุระของทางชินโต สำหรับ Hannya
แสดงให้เห็นถึงวิญญาณหญิงสาวที่กลายเป็นปีศาจเนื่องจากเป็นสาวที่มีความอิจฉา มีเขาแหลมคมสองข้าง
มีตาเป็นโลหะ และปากที่ฉีกยิ้มจนถึงหู




หน้ากาก Kappa



กัปปะ (Kappa) เป็นผีญี่ปุ่นชนิดหนึ่งที่อยู่ในจำพวกพรายน้ำ มีรูปร่างหน้าตาคล้ายกบ ตัวสีเขียว แต่มีกระดองเต่า
อยู่ข้างหลัง จมูกแหลม มีจานอยู่บนหัว ส่วนเท้าหน้าและเท้าหลังเป็นพังผืด มันจะโจมตีชาวประมงและชอบที่จะ
ท้าทายมนุษย์ในการต่อสู้มวยปล้ำซูโม่ แม้มันเป็นผีร้าย แต่รักษาสัญญาที่ให้ไว้เสมอ




หน้ากากยักษ์ Oni



Oni (โอะนิ) ภาษาญี่ปุ่นหมายถึง ปีศาจ ความชั่วร้าย เทศกาลในชนบทของชาวญี่ปุ่นมักเกี่ยวข้องกับชาวบ้าน
ที่สวมหน้ากากตัวเองวิ่งหนีไปตามถนนเพื่อขับไล่ความชั่วร้าย ในวันหยุด “Setsubun Holiday” เป็นเทศกาล
ประจำปีของญี่ปุ่นในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ นี่คือวันก่อนฤดูใบไม้ผลิตามปฏิทินจันทรคติของญี่ปุ่น

ชาวญี่ปุ่นตามเนื้อผ้าเชื่อว่าโลกจิตวิญญาณใกล้เคียงกับโลกของเรามากที่สุด พ่อกับแม่ทั่วประเทศญี่ปุ่นจะใส่
หน้ากากนี้และพยายามทำให้เด็ก ๆ หวาดกลัว ส่วนเด็กๆจะขับไล่โดยการขว้างปาถั่ว (เด็กทุกคนในญี่ปุ่นต้อง
ทำให้ปีศาจออกจากบ้านของพวกเขาปีละครั้ง)



หน้ากาก Kitsune



Kitsune เป็นคำภาษาญี่ปุ่นสำหรับสุนัขจิ้งจอก ตามธรรมเนียมของชาวญี่ปุ่นเชื่อว่า “สุนัขจิ้งจอกเป็นผู้ส่งสารของเทพธิดาอินารี”
ในตำนานญี่ปุ่นพระเจ้าอาจจะปรากฏตัวว่าเป็นสุนัขจิ้งจอก ในเรื่องอื่น ๆ สุนัขจิ้งจอกอาจปรากฏเป็นหญิงที่สวยงาม
เพื่อหลอกลวงมนุษย์ หน้ากากจิ้งจอกจึงมีบทบาทในเทศกาลต่างๆที่เฉลิมฉลองตำนานเก่า ๆ เหล่านี้



หน้ากาก Tengu



Tengu ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้ปกป้องป่าและภูเขาอันศักดิ์สิทธิ์ Tengu เดิมเป็นสัตว์ที่มีนกคล้ายนก สำหรับหน้ากาก Tengu
สวมใส่ที่หลากหลายของเทศกาลและเป็นเครื่องประดับที่เป็นที่นิยมในการตกแต่งวัดและธุรกิจต่างๆ เช่น ร้านอาหาร



หน้ากากแดงนี้มีชื่อเรียกว่า Fierce God Style (Kijin-kei)



และก็มาถึงหน้ากากแดง หรือหน้ากากที่มีความใกล้เคียงอยู่ในละคร The Rising sun รอยรักหักเหลี่ยมตะวัน
อันนี้ โดยหน้ากากญี่ปุ่นนี้มีชื่อเรียกว่า Fierce God Style (Kijin-kei) ซึ่งหากแปลตรงๆ ตัวก็คือเทพเจ้า
ซึ่งมีหน้าอันโหดเหี้ยม โดยในวันก่อนปีใหม่คนญี่ปุ่นเชื่อว่าจะมีฟ้าฝนคะนอง มีการเปลี่ยนแปลงของ
สภาพอากาศที่โหดร้าย



ต่อมาในศตวรรษที่ 15 มีการคิดสร้างหน้ากากเพื่อความบันเทิงมากขึ้น จึงได้มีหน้ากากที่มีชื่อว่า Kyogen Mask ขึ้น
ซึ่งหน้ากากประเภทนี้มีหลายลักษณะ ทั้งหน้าตาแบบคนและทำเลียนแบบสัตว์ก็มี ไม่ว่าจะเป็นลิงหรือสุนัขจิ้งจอก
โดยจะใช้ล้อเลียนเพื่อความบันเทิงในการแสดง Noh นั่นเอง

และสุดท้าย ก็คืองานพิธีกรรมของญี่ปุ่นเกี่ยวกับการทำการเกษตรนั้นมีมากมาย ซึ่งจุดประสงค์ก็เพื่อทำให้วิญญาณ
ของภูตผีที่ปกปักรักษาพืนพันธุ์นั้นมีความบริสุทธิ์ และเพื่อขจัดขับไล่วิญญาณร้ายออกไป และต่อมาก็กลายมาเป็น
ประเพณี ShiShimai โดยจะใช้หน้ากาก Shishigashira (Lion Head) ในงานนี้ คำว่า Shishi หมายถึง “สิงโต”



ส่วนคำว่า Gashira หมายถึง “หัว” หัวสิงโตนี้ถูกแกะมาจากไม้ที่เป็นเนื้อเดียวกันทั้งหมด มีน้ำหนักค่อนข้างมาก
แต่ในปัจจุบันได้มีการนำวัสดุที่ทดแทนไม้มาใช้เพื่อให้เบาลง หัวสิงโตนี้จะถูกใช้ในประเพณี Shishimai
ที่ระหว่างวันงานทั้งถนนจะคับคั่งไปด้วยการแสดงของหัวสิงโต

[Krittachaya]

Tweet

ขอบคุณครับ